SKKN Sử dụng phương pháp trò chơi nhằm nâng cao chất lượng dạy, học môn Tự nhiên và Xã hội ở Lớp 3

Nội dung text: SKKN Sử dụng phương pháp trò chơi nhằm nâng cao chất lượng dạy, học môn Tự nhiên và Xã hội ở Lớp 3

1. "Sử dụng phương pháp trò chơi nhằm nâng cao chất lượng dạy - học môn Tự nhiên - Xã hội ở lớp 3". PHẦN HAI: NỘI DUNG I. KHẢO SÁT TÌNH HÌNH: Do đặc điểm tâm lí của lứa tuổi nên khả năng chú ý tập trung còn yếu, tính kỉ luật chưa cao dễ mệt mỏi. Trong các tiết học bình thường trên lớp nếu sử dụng những phương pháp dạy học như thường lệ, tôi nhận thấy không hấp dẫn được khả năng tư duy sáng tạo của các em mà thường là một giờ học Tự nhiên - Xã hội thường diễn ra tẻ nhạt. Lớp thường mất trật tự, đôi khi trầm quá mức. Đa số học sinh không thích học hoặc hãi học giờ này. II. NHỮNG NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN: 1. Nội dung: * Môn Tự nhiên - Xã hội lớp 3 được tích hợp từ 2 môn Sức khoẻ và Tự nhiên xã hội lớp 3 cũ sang, ở đây không có một bài Tự nhiên - Xã hội nào đưa ra kiến thức đóng khung có sẵn. Kênh hình thì rất nhiều, kênh chữ chủ yếu là các lệnh với một số tóm lược sơ đẳng của từng mảng kiến thức. Các bài Tự nhiên - Xã hội trong sách giáo khoa được chia thành 3 chủ điểm đó là: Con người và sức khoẻ, Xã hội, Tự nhiên. * Các kiến thức trong bài Tự nhiên - Xã hội được thể hiện chủ yếu bởi các tranh ảnh. Riêng ở mảng kiến thức Con người và Sức khoẻ học sinh được học trong 18 bài từ tuần 1 đến tuần 9 nội dung cơ bản là tìm hiểu về các cơ quan: Vận động, Tuần hoàn, Hô hấp, Thần kinh cách vệ sinh phòng trừ các bệnh liên quan tới các cơ quan đó. * Ở mảng kiến thức xã hội học sinh được tìm hiểu thêm, sâu hơn về gia đình và các thế hệ trong gia đình. Một số hoạt động ở trường. Đặc biệt học sinh được khám phá các hoạt động Nông nghiệp, Công nghiệp, Thương mại, Thông tin liên lạc trong tỉnh và các nước. Học về Làng quê và Đô thị Mảng kiến thức này kéo dài trong 20 bài (10 tuần). 5
2. "Sử dụng phương pháp trò chơi nhằm nâng cao chất lượng dạy - học môn Tự nhiên - Xã hội ở lớp 3". * Sau đây là một số trò chơi có thể áp dụng để tổ chức cho học sinh khai thác nội dung kiến thức bài học. a1. Trò chơi: Tôi cần đến đâu? * Mục tiêu: - Nhận biết và chỉ được các cơ quan hành chính cấp tỉnh. - Rèn tác phong nhanh nhẹn, luyện trí thông minh - Ứng xử nhanh. * Cách chơi: - Giáo viên nêu yêu cầu chơi: "Tôi cần đến đâu". Đây là trò chơi yêu cầu các em quan sát kĩ bức tranh cô đã phóng to trên bảng và lắng nghe câu hỏi của cô giáo hoặc của bạn. Nhiệm vụ của các em là nói được tên nơi mà cô hoặc bạn cần đến sau đó lên chỉ nơi đó ở bức tranh trên bảng lớp. * Luật chơi: - Giáo viên chia lớp thành 2 nhóm A, B - Giáo viên nêu câu hỏi chỉ định 1 học sinh bất kì ở nhóm A chỉ đường. Học sinh chỉ được thì được phép yêu cầu một học sinh khác ở nhóm B chỉ đường đến nơi khác cứ thế cho đến hết các địa điểm có trong tranh Nếu học sinh được chỉ định không nói được nơi đến hoặc chỗ đến sai em đó sẽ nói "chuyển" để học sinh cùng nhóm với mình bên cạnh tiếp sức. Cứ mỗi lần nhóm nào có một học sinh nói từ "chuyển" thì ở nhóm đó sẽ bị một điểm phạt. Nhóm nào nhiều điểm phạt hơn là nhóm thua cuộc. - Các câu hỏi tham khảo để yêu cầu học sinh chỉ đường là: . Tôi đau bụng quá tôi cần đi tới đâu? . Tôi muốn thăm một bạn học sinh học lớp 5. . Tôi muốn gọi điện cho bố tôi. . Tôi muốn hỏi đường đến một khu vực nào đó trong thị xã - Kết thúc cuộc chơi giáo viên hỏi: Chúng ta đã đi đến những địa chỉ nào? * Trò chơi này sử dụng cho bài 27 - 28: Các cơ quan hành chính của Tỉnh. a2. Trò chơi: Đóng vai - kể về sự vật * Mục tiêu: Học sinh biết mượn lời của sự vật để mô tả, giới thiệu về sự vật mình đã và đang được quan sát. Từ đó khái quát ra đặc điểm chung của một loại sự vật. 7
3. "Sử dụng phương pháp trò chơi nhằm nâng cao chất lượng dạy - học môn Tự nhiên - Xã hội ở lớp 3". Ví dụ: 1 học sinh ở nhóm B giới thiệu về quả dưa: “ Tớ cũng tròn như cậu nhưng tớ to hơn rất nhiều. Ngoài vị ngọt và thơm ra tớ còn có màu sắc rất đẹp, trong đỏ ngoài xanh” - Học sinh cứ thế tiếp tục chơi cho tới hết lượt lớp. (Lưu ý : Trong trò chơi này giáo viên tôn trọng tuyệt đối sự tự giới thiệu về sự vật của học sinh. Cho dù học sinh đó nói không đúng về mùi vị hoặc kích thước thì khi chốt kiến thức giáo viên mới sửa sai cho học sinh). a3. Trò chơi: Từ nào đây? * Mục tiêu: Cung cấp một số kiến thức về Mặt trăng, Ngày và đêm trên Trái đất; hoặc năm, tháng và mùa. * Chuẩn bị: - Giáo viên chép sẵn một số đoạn văn hoặc câu văn đã điền sẵn sự việc cần giới thiệu lên bảng, các sự vật được che lại bởi các thẻ có đánh số: 1, 2, 3, 4. - Các sự vật cần điền chép sẵn bảng phụ * Cách chơi: - Giáo viên treo bảng phụ ghi sẵn các sự vật lên bảng. - Giáo viên nêu yêu cầu: Từ nào đây? là trò chơi mà các em có nhiệm vụ chọn các từ điền vào chỗ trống cho phù hợp nghĩa. * Luật chơi: Học sinh đọc thầm nội dung đoạn cần tìm hiểu. Khi có hiệu lệnh bắt đầu học sinh sẽ ghi nhanh từ tương ứng với số thứ tự chỉ vị trí từ trong đoạn vào bảng con. Sau thời gian 2 - 3 phút giáo viên hô hết giờ. Tiếp đó giáo viên giúp học sinh tự làm trọng tài cho mình bằng cách bỏ các thẻ đánh số ra. Mỗi khi bỏ một thẻ học sinh đọc đồng thanh từ tương ứng. Giáo viên khen những học sinh có đáp án đúng.(Sau trò chơi giáo viên thu kết quả chơi và phát vấn tìm hiểu nội dung đoạn điền đó). * Trò chơi được vận dụng vào các bài: Bài 62: Mặt trăng là vệ tinh của Trái Đất Bài 63: Ngày và đêm trên Trái Đất. Bài 64: Năm, tháng và mùa. 9
4. "Sử dụng phương pháp trò chơi nhằm nâng cao chất lượng dạy - học môn Tự nhiên - Xã hội ở lớp 3". Phổi (hay các Châu lục và Đại dương, các hoạt động, công trình kiến thiết của làng quê, đô thị ). - Chuẩn bị 4 bìa hình tròn làm nhị hoa trong đó ghi: Cơ quan hô hấp, cơ quan tuần hoàn, cơ quan bài tiết nước tiểu, cơ quan thần kinh (hoặc 2 miếng bìa ghi các Châu lục, các Đại dương, 2 miếng bìa ghi làng quê, đô thị ) - Nam châm băng dính dán sẵn vào các tấm bìa * Cách chơi: - Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm (hoặc 2 nhóm tuỳ theo số lượng bộ nhị và cánh hoa chuẩn bị được). - Giáo viên nêu yêu cầu: Hoa nào đẹp là trò chơi yêu cầu các đội phải tìm các cánh hoa sao cho phù hợp với nhị hoa rồi ghép lại thành bông hoa đẹp. - Luật chơi: Sau khi giáo viên hô bắt đầu thì tất cả học sinh thứ 1 của mỗi nhóm chạy lên lựa chọn nhị hoa cho nhóm mình. Tiếp đó học sinh chạy về cuối hàng của nhóm để học sinh thứ 2 chọn cánh Trò chơi cứ thế tiếp tục cho đến khi cánh hoa cuối cùng được gắn. Đội nào gắn đẹp, nhanh đúng là đội thắng cuộc. * Trò chơi được áp dụng cho các bài: Bài 17-18: Ôn tập và kiểm tra: Con người và sức khoẻ Bài 20: Họ nội, họ ngoại. Bài 66: Bề mặt Trái Đất. Bài 69 -70: Ôn tập và kiểm tra kì II - Tự nhiên. Ví dụ: ở bài 66: Bề mặt Trái Đất * Chuẩn bị: - 2 bộ cánh hoa ghi tên các Châu lục: Á, Âu, Phi, Mĩ, Đại dương. - 2 bộ cánh hoa ghi tên các Đại dương là: Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương. - 2 bộ nhị hoa gồm: 2 nhị các Châu lục, 2 nhị các Đại dương. * Cách chơi: - Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm - Giáo viên phổ biến luật chơi và nêu yêu cầu chơi. - Học sinh gắn cánh hoa vào nhị hoa. - Giáo viên bình chọn nhóm thắng cuộc. 11
5. "Sử dụng phương pháp trò chơi nhằm nâng cao chất lượng dạy - học môn Tự nhiên - Xã hội ở lớp 3". + Với bạn đeo vương miện "dì". ?/Bạn đang đóng vai một người đàn bà là em của mẹ. Tớ đóng vai "dì" phải không bạn? Đúng rồi! + Trò chơi cứ thế tiếp tục cho đến hết 5 vương miện. - Kết thúc trò chơi: Giáo viên hỏi? ?/ Trong số các vị đến đây ai là người của họ ngoại. - Bạn đeo vương miện "dì" và "bà ngoại" cùng nói "là tôi" ?/ Còn các vị còn lại thuộc họ nào? (họ nội) - Giáo viên kết thúc bài. b3: Ghép chữ vào hình * Mục tiêu: Củng cố kiến thức đã học trong bài về một số hệ cơ quan trong cơ thể hoặc các miền khí hậu trên Trái đất * Chuẩn bị: - Sơ đồ câm 3 bộ về cơ quan vừa học hoặc lược đồ câm của Trái đất, thềm lục địa, Đại dương - Các tấm phiếu rời ghi tên các bộ phận của cơ quan hoặc các đới khí hậu, các Châu lục, Đại dương * Cách chơi: - Giáo viên yêu cầu: Thi ghép chữ vào hình. * Luật chơi: + Giáo viên treo sơ đồ (lược đồ) câm lên bảng + Phát mỗi nhóm một bộ phiếu rời (số lượng học sinh chơi phụ thuộc từng bài có số bộ phận cơ quan nhiều hay ít). + Giáo viên chia lớp thành 3 nhóm. Khi có hiệu lệnh bắt đầu học sinh ghép nhanh chữ vào sơ đồ câm. Đội nào nhanh là đội thắng cuộc. * Trò chơi được áp dụng cho các bài sau: Bài 6: Máu và cơ quan tuần hoàn. Bài 7: Hoạt động tuần hoàn. Bài 10: Hoạt động bài tiết nước tiểu. Bài 12: Cơ quan thần kinh. Bài 59: Trái đất và quả địa cầu. Bài 65: Các đới khí hậu. Bài 66: Bề mặt Trái Đất. 13
6. "Sử dụng phương pháp trò chơi nhằm nâng cao chất lượng dạy - học môn Tự nhiên - Xã hội ở lớp 3". + Giáo viên nói "ăn cỏ" để tay miệng. + Giáo viên nói "uống nước" lấy tay cái đặt lòng bàn tay trái. + Giáo viên nói "chui hang" để tay vào vành tai. . Giáo viên cho học sinh thực hành thao tác con thỏ, ăn cỏ, uống nước, chui hang. . Giáo viên cho học sinh chơi: Giáo viên hô con thỏ - thao tác của giáo viên cho tay lên vành tai ai làm theo giáo viên là thua cuộc. Cứ thế trò chơi tiếp tục khoảng 2 phút thì dừng. III. KẾT QUẢ: Sau gần một năm áp dụng vào dạy thực nghiệm trên khối lớp 3, tôi nhận thấy học sinh rất hứng thú say mê học tập. Chưa có hiện tượng nào ngủ gật trong giờ học, học sinh bước vào giờ học với tâm trạng thoải mái, thích thú. Kết quả thu được: Kết quả Nội dung HKI HKII SL % SL % 1. Có thích học môn Tự nhiên - Xã hội 80 95 2. Không thích học môn Tự nhiên - Xã hội 20 5 3. Giờ học Tự nhiên - Xã hội là Một giờ học sôi nổi. 95 5 Một giờ tẻ nhạt vì phải thực hiện tuần tự các lệnh 0 0 trong sgk. Một giờ mà em thích nhất vì em cảm thấy thoải 90 10 mái học mà chơi, chơi mà học. 15
7. "Sử dụng phương pháp trò chơi nhằm nâng cao chất lượng dạy - học môn Tự nhiên - Xã hội ở lớp 3". PHẦN THỨ BA: KẾT LUẬN Trong quá trình vận dụng phương pháp trò chơi vào dạy môn Tự nhiên - Xã hội tôi nhận thấy đây là phương pháp đặc biệt quan trọng bởi nó phù hợp với tâm lí của học sinh. Nó là con đường giúp các em đến với tri thức ngắn nhất. Vì "chơi mà học - học mà chơi" là một hoạt động mang tính tự nguyện không gò ép tạo cho các em được sống là chính mình được tìm tòi, được khám phá Và đây chính là một nét mới - một nét độc đáo trong quá trình dạy học của mỗi giáo viên. Trên đây là kinh nghiệm của tôi trong việc "Sử dụng phương pháp trò chơi nhằm nâng cao chất lượng dạy - học môn Tự nhiên - Xã hội ở lớp 3". Với thời gian vận dụng chưa dài nên có thể sáng kiến của tôi chưa thực sự sâu rộng. Rất mong có sự đóng góp ý kiến của các cấp lãnh đạo, các chuyên viên, nghiệp vụ. Các bậc chỉ đạo chuyên môn ở các trường để sáng kiến của tôi được hoàn hảo hơn và từng bước áp dụng vào thực tế. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 16 tháng 3 năm 2016 T«i xin cam ®oan ®©y lµ s¸ng kiÕn kinh nghiÖm do m×nh viÕt kh«ng sao chÐp néi dung cña ng­êi kh¸c 17