Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức một số trò chơi toán học Lớp 3 nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức một số trò chơi toán học Lớp 3 nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh

1. Tổ chức một số trò chơi toán học lớp 3 nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh . II . TÌM HIỂU THỰC TRẠNG Năm học 2016 – 2017 tôi được phân công chủ nhiệm lớp 3C với tổng số 54 học sinh. Sau khi nhận lớp, qua quá trình giảng dạy học sinh, tôi thấy lớp tôi có những thuận lợi và khó khăn như sau : 1.Thuận lợi : - Đa số học sinh ngoan có ý thức phấn đấu vươn lên trong học tập. Trong lớp có nhiều em yêu thích học môn Toán. Kĩ năng phân tích đề tốt và giải toán tư duy lôgic rất nhanh. Trong giờ học rất tích cực phát biểu xây dựng bài. Cha mẹ học sinh luôn quan tâm sát sao và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho con trong quá trình học tập. - Cơ sở vật chất : Trường lớp sạch sẽ, thoáng mát, đủ ánh sáng, đây là yếu tố luôn mang lại sự thoải mái giúp cho học sinh học tập tốt hơn. Ngoài ra lớp học được trang bị đầy đủ đồ dùng học tập cũng như đồ dùng dạy học luôn góp phần không nhỏ trong việc nâng cao chất lượng học tập cho học sinh. - Các đồng chí trong Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm chỉ đạo sát sao trong lĩnh vực chuyên môn. Nhắc nhở và giúp đỡ kịp thời tới từng giáo viên trong quá trình giảng dạy, tạo điều kiện tốt giúp học sinh đạt được kết quả cao trong học tập. 2. Khã kh¨n. Bên cạnh những em có thức học tốt, học toán nhanh, trong lớp tôi vẫn còn tồn tại một số học sinh tính toán chưa nhanh, thiếu tập trung trong giờ học. Đặc biệt là rất nhiều em chưa có hứng thú khi học Toán. Trong giờ học Toán, khi gặp các bài toán phát triển tư duy các em thường ngại suy nghĩ. V× vËy mµ giê häc to¸n cßn trÇm không sôi nổi, häc sinh cßn thô ®éng trong häc tËp. mét sè häc sinh yÕu kÐm cßn ng¹i häc to¸n. Sau tuần thứ 10, tôi có ra một đề toán khảo sát để kiểm tra kiến thức của học sinh. Sau khi học sinh làm bài, tôi đã nhận xét và thu được kết quả như sau : Tổng số Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành HS Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ 54 12 22,2 % 32 59,3 % 10 18,5 % 3. Nguyên nhân : Sở dĩ kết quả học tập chưa cao là do : - Các em chưa có hứng thú học Toán, ngại suy nghĩ và sợ những bài toán phát triển tư duy. Không có kĩ năng phân tích đề, không hiểu được mối quan hệ giữa các dữ liệu của bài toán, không xác định đúng câu hỏi của bài và không xác định đúng được dạng toán. 6
2. Tổ chức một số trò chơi toán học lớp 3 nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh . + Nêu tên trò chơi. + Hướng dẫn cách chơi bằng cách vừa mô tả vừa thực hành, nêu rõ quy định chơi. - Chơi thử và qua đó nhấn mạnh luật chơi - Chơi thật - Nhận xét kết quả chơi, thái độ của người tham dự, giáo viên có thể nêu thêm những tri thức được học tập qua trò chơi, những sai lầm cần tránh. - Thưởng - phạt : Phân minh, đúng luật chơi, sao cho người chơi chấp nhận thoải mái và tự giác làm trò chơi thâm hấp dẫn, kích thích học tập của học sinh. Phạt những học sinh phạm luật chơi bằng những hình thức đơn giản, vui (như chào các bạn thắng cuộc, hát một bài, nhảy lò cò ) Tõ c¸c nguyªn t¾c trªn, t«i ®· c¨n cø vµo néi dung kiÕn thøc trong s¸ch gi¸o khoa, c¨n cø vµo thêi gian, môc tiªu ®Ò ra ë mçi tiÕt häc còng nh• ®èi t•îng häc sinh, n¬i t«i ®ang c«ng t¸c ®Ó thiÕt kÕ c¸c trß ch¬i sö dông trong giê häc to¸n . Sau đây tôi xin giới thiệu một số trò chơi tiêu biểu mà tôi đã áp dụng trong quá trình dạy toán cho học sinh lớp 3 : 2. Thực hiện một số trò chơi toán học lớp 3 : Trò chơi 1 : Truyền điện ( Áp dụng trong nhiều tiết học Toán ) *Mục tiêu : + Luyện tập và củng cố kỹ năng làm các phép tính cộng trừ không nhớ trong phạm vi 1000; 10 000. + Luyện phản xạ nhanh ở các em - Chuẩn bị : Không cần chuẩn bị bất kỳ đồ dùng nào * Cách chơi : Các em ngồi tại chỗ. Giáo viên gọi bắt đầu từ 1 em xung phong. Ví dụ em xướng to 1 số trong phạm vi 1000 chẳng hạn “358 và chỉ nhanh vào em B bất kỳ để “truyền điện”. Lúc này em B phải nói tiếp, ví dụ “trừ 142 rồi chỉ nhanh vào em C bất kỳ. Thế là em C phải nói tiếp “bằng 216”. Nếu C nói đúng thì được quyền xướng to 1 số như A rồi chỉ vào một bạn D nào đó để “truyền điện” tiếp. Cứ làm như thế nếu bạn nào nói sai (chẳng hạn A nói “358 truyền cho B, mà B nói trừ “149 tức là sai dạng tính hoặc là C đọc kết quả tính sai) thì phải nhảy lò cò một vòng từ chỗ của mình lên bảng. Kết thúc khen và thưởng một tràng vỗ tay cho những bạn nói đúng và nhanh. * Lưu ý : + Trò chơi này không cần phải chuẩn bị đồ dùng, giáo cụ + Trò chơi này có thể áp dụng được vào nhiều bài (Ví dụ : Luyện tập các bảng cộng trừ, nhân chia) và có thể thay đổi hình thức “truyền”. Ví dụ : 1 em hô 8
3. Tổ chức một số trò chơi toán học lớp 3 nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh . + Rèn tính tập thể * Chuẩn bị : + 2 bông hoa 5 cánh, mỗi bông một màu, trên mỗi cánh hoa ghi các số như sau, mặt sau gắn nam châm. 5 7 8 9 6 + 10 chú Ong trên mình ghi các phép tính, mặt sau có gắn nam châm 24 : 6 42 : 6 54 : 6 48 : 6 36 : 6 + Phấn màu * Cách chơi : + Chọn 2 đội, mỗi đội 4 em + Giáo viên chia bảng làm 2, gắn mỗi bên bảng mộ bông hoa và 5 chú Ong, ở bên dưới không theo trật tự, đồng thời giới thiệu trò chơi. Cô có 2 bông hoa trên những cánh hoa là các kết quả của phép tính, còn những chú Ong thì chở các phép tính đi tìm kết quả của mình. Nhưng các chú Ong không biết phải tìm như thế nào, các chú muốn nhờ các con giúp, các con có giúp được không ? - 2 đội xếp thành hàng. Khi nghe hiệu lệnh "bắt đầu" thì lần lượt từng bạn lên nối các phép tính với các số thích hợp. Bạn thứ nhất nối xong phép tính đầu tiên, trao phấn cho bạn thứ 2 lên nối, cứ như vậy cho đến khi nối hết các phép tính. Trong vòng 1 phút, đội nào nối đúng và nhanh hơn là đội chiến thắng. * Lưu ý : Sau khi học sinh chơi xong, giáo viên nhận xét và hỏi thêm một số câu hỏi sau để khắc sâu bài học + Tại sao chú Ong 24 : 6 không tìm được đường về nhà ? + Phép tính "24 : 6" có kết quả bằng bao nhiêu ? + Muốn chú Ong này tìm được về thì phải thay đổi số trên cánh hoa như thế nào ? Trò chơi 4 : Rồng cuốn lên mây ( Áp dụng trong các tiết Toán có bài tập có yêu cầu : Tính nhẩm ) 10
4. Tổ chức một số trò chơi toán học lớp 3 nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh . * Lưu ý : Để các em chơi nhanh, vui và thử phản ứng nhanh giáo viên cần chuẩn bị săn 1 số giờ viết ra giấy (không phải nghĩ lâu) để khi hô cho nhanh, ví dụ : 7 giờ 5 phút, 11 giờ 50 phút, 9 giờ kém 10 phút, 4 giờ kém 5 phút, 8 giờ 7 phút, 12 giờ 34 phút, 4 giờ kém 13 phút Trò chơi 6 : Bác đưa thư (Áp dụng dạy các bảng nhân, bảng chia. VD cụ thể tiết 18 bài Bảng x 6 ) *Mục tiêu : Giúp học sinh thuộc lòng bảng nhân 6. Kết hợp với các thói quen nói "cảm ơn" khi người khác giúp một việc gì *Chuẩn bị : + Một số thẻ, mỗi thẻ có ghi 1 số 6, 12, 18, 24, 30, 36 60 là kết quả của các phép nhân để làm số nhà. + Một số phong bì có ghi phép nhân trong bảng 6 : 1x6, 6x1, 2x6, 6x2 + Một tấm các đeo ở ngực ghi "Nhân viên bưu điện". - Cách chơi : + Gọi 1 số em lên bảng chơi giáo viên phát cho mỗi 1 thẻ để làm số nhà. Một em đóng vai "Bác đưa thư" ngực đeo "Nhân viên bưu điện" tay cầm tập phong bì. + Một số em đứng trên bảng, lần lượt từng em một nói : Bác đưa thư ơi Cháu có thư không ? Đưa giúp cháu với Số nhà 12 Khi đọc đến câu cuối cùng "số nhà 12" thì đồng thời em đó giơ số nhà 12 của mình lên cho cả lớp xem. Lúc này nhiệm vụ của "Bác đưa thư" phải tính nhẩm cho nhanh để chọn đúng lá thư có ghi phép tính có kết quả là số tương ứng giao cho chủ nhà (ở trường hợp này phải chọn phong bì "6x2" hoặc "2x6" giao cho chủ nhà. Chủ nhà nhận thư và nói lời "cảm ơn". Cứ như vậy các bạn chơi lại nói và "Bác đưa thư" lại tiếp tục đưa thư cho các nhà. Nếu "bác đưa thư" nhẩm sai, đưa không đúng địa chỉ nhận thì không được đóng vai đưa thư nữa mà trở về chỗ để các bạn khác lên thay. Nếu các lần thư đều đúng thì sau 3 lần được cô giáo tuyên dương và đổi chỗ cho bạn khác chơi. Trò chơi 7 : Mua và bán (Áp dụng trong bài : Tiền Việt Nam – VD cụ thể tiết 125, 126.) * Mục tiêu : + Củng cố cho học sinh nhận biết và sử dụng một số loại giấy bạc trong phạm vi 100.000 đồng (1.000 đồng, 2.000 đồng, 5.000 đồng, 10.000 đồng, 20.000 đồng, 50.000 đồng, 100.000 đồng) 12
5. Tổ chức một số trò chơi toán học lớp 3 nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh . . Câu đố : Vừa trống vừa mái Đếm đi đếm lại Tất cả sáu mươi Mái một phần tư Còn là gà trống Đố em tính được Trống, mái mấy con ? - Phần thưởng + Bông hoa học tốt - Cách chơi : Cho các em chơi trong lớp. Lần lượt từng em lên hái hoa. Em nào hái được hoa thì đọc to yêu cầu cho cả lớp cùng nghe. Sau đó suy nghĩ trong vòng 30 giây rồi trình bày câu trả lời trước lớp. Em nào trả lời đúng thì được khen và được một phần thưởng. IV. GIÁO ÁN MINH HỌA Bài dạy : Bảng chia 8 ( Tiết 59 tuần 12 ) I. Mục tiêu : 1. Kiến thức : Giúp học sinh - Tự lập và học thuộc bảng chia 8. - Thực hành chia trong bảng chia 8 và vận dụng được trong giải toán có lời văn. 2. Kỹ năng : HS chia thành thạo; giải toán chính xác. 3. Thái độ : Yêu thích môn toán học. Tích cực tham gia các hoạt động học tập. II. Chuẩn bị : - Giáo viên : Máy tính, máy chiếu; các tấm bìa có 8 tấm tròn, bảng nhân 8 phóng to. - Học sinh : Bộ đồ dùng học toán, vở toán III. Các hoạt động dạy học chủ yếu Thêi Ho¹t ®éng cña Ho¹t ®éng cña Nội dung kiến thức cơ bản gian gi¸o viªn häc sinh A. ÔĐTC 5’ B. KT bµi cò: - Gọi học sinh đọc - 1 học sinh đọc §äc l¹i b¶ng nh©n 8. bảng nhân 8 - Gọi học sinh nêu 3 - 4 học sinh đố nhau phép tính bất kỳ của - Học sinh nhận xét bảng nhân 8 sau đó bạn đọc 14
6. Tổ chức một số trò chơi toán học lớp 3 nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh . .Có nhận xét gì về - Nªu mèi quan hÖ gi÷a phÐp nhân các phép tính trong - 2 HS trả lời. và chia cột 1 ? . Khi biết kết quả của phép nhân có ( Lấy tích chia cho thể tính ngay được TS này được TS kia ) kết quả của 2 phép chia này không ? - Nhận xét. (Vì sao) *BT3: Gi¶i to¸n MT: HS biết vận dụng bảng chia 8 8’ trong giải toán có lời văn. - Gv đưa ®Ò - 1 HS ®äc ®Ò; CL - HD phân tích đề. theo dâi. Bµi gi¶i: . Bài toán cho biết - HS trả lời. Chiều dài của mỗi mảnh vải là : là gì ? - CL lµm vë; 1HS 32 : 8 = 4 (m) . Bài toán hỏi gì ? ch÷a bài trên b¶ng. Đáp số: 4 m vải - YC HS tù lµm bµi - NhËn xÐt, ch÷a råi ch÷a bµi. bµi. - NhËn xÐt vở HS trên máy đa vật thể, chèt bµi gi¶i ®óng BT4: Gi¶i to¸n MT:HS biết vận dụng bảng chia 8 trong giải toán có lời văn. (TiÕn hµnh t•¬ng tù 7’ - GV đưa đề bài bµi 3 ) Bµi gi¶i . Bài toán cho biết - 1 HS đọc. Số mảnh vải cắt được là : là gì ? - HS tr¶ lêi. 32 : 8 = 4 (m¶nh) . Bài toán hỏi gì ? - Học sinh tự làm bài Đáp số: 4 m¶nh vải vào vở. - GV nhận xét chữa - Học sinh nhận xét , bài. bæ sung. - BT3 và BT4 có - HS trả lời. điểm gì giống nhau ( - Giống phép tính và khác nhau ? đều là: 32 : 8 = 4 D. Cñng cè - Khác nhau: Lời giải - Củng cố bảng chia 8 và tên đơn vị. ) 16
7. Tổ chức một số trò chơi toán học lớp 3 nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh . + Đặc biệt có những em gần hết giờ học vẫn chưa thuộc hết bảng chia 8 song cuối giờ do được tham gia vào trò chơi truyền điện nên rất hào hứng theo dõi các bạn; nhẩm theo và học thuộc rất nhanh. - Tồn tại: + Còn 2 học sinh làm bài tập 4 viết đúng phép tính song còn nhầm tên đơn vị do chưa đọc kĩ yêu cầu của bài. + Khi chơi trò chơi còn 1 em phải nhảy lò cò do nêu kết quả chậm. So sánh chất lượng học tập của học sinh sau bài dạy Bảng chia 8 với năm học trước tôi nhận thấy có sự thay đổi rõ rệt. Cũng bài dạy này ở năm học trước, tôi chỉ thực hiện đúng quy trình tiết dạy mà không đưa trò chơi vào bài dạy. Trong giờ học, không khí rất trầm, không sôi nổi. Các em có hoàn thành bài song không có hứng thú học tập. Sau giờ học, phần lớn các em cũng đã thuộc bảng chia 8 song cũng rất nhanh quên. Khi làm toán có áp dụng bảng chia 8, rất nhiều em đã thuộc trước đó rồi nhưng nhầm lẫn với các bảng chia khác và nhớ lại không chính xác. Ở năm học này, cũng với bài Bảng chia 8, tôi củng cố bài cho học sinh bằng trò chơi thì hiệu quả tăng nên rõ rệt. Mặc dù ở cuối tiết học nhưng các em rất hào hứng sôi nổi. Không khí lớp học nghiêm túc nhưng rất thoải mái. Bạn nào cũng muốn tham gia trò chơi. Có những em chưa thuộc kĩ bảng chia 8 nhưng được tham gia chơi nên khắc sâu ngay được kiến thức. Ở những tiết học sau, khi cần áp dụng các phép tính trong bảng chia 8 là các em nhớ ngay và ghi nhớ rất chính xác. V. KẾT QUẢ THỰC HIỆN Sau khi lựa chọn để vận dụng một số trò chơi toán học đã nêu trên vào các tiết học tôi đã thu được những kết quả tương đối khả quan. Không những học sinh nắm được kiến thức bài học mà còn nhớ rất lâu những kiến thức của bài học đó. Các em được rèn khả năng nhanh nhẹn, khéo léo và tạo cho các em mạnh dạn, tự tin hơn. Điều đáng mừng là các em rất hào hứng, chờ đợi tiết học toán . Mỗi tiết học đều tạo cho các em lòng yêu thích, ham mê môn toán. Kết quả kiểm tra xếp loại môn Toán cuối học kỳ I của lớp tôi như sau : Tổng số Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành HS Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ 54 39 72,2 % 15 27,8 % 0 0% Trong đó có 39 học sinh đạt điểm 9; 10 ( chiếm 72,2 % ) 18
8. Tổ chức một số trò chơi toán học lớp 3 nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh . C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ Qua quá trình nghiên cứu và thực tế giảng dạy tôi nhận thấy rằng: Trò chơi học tập là một loại hình hoạt động vui chơi có nhiều tác dụng trong các giờ học của học sinh tiểu học. Trò chơi học tập tạo ra không khí vui tươi, hồn nhiên, sinh động trong giờ học. Nó còn kích thích được trí tưởng tượng, tò mò, ham hiểu biết ở trẻ. Vì vậy người giáo viên cần nắm vững đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học từ đó lựa chọn thiết kế trò chơi cho phù hợp. Tổ chức tốt trò chơi học tập không chỉ làm cho các em hứng thú hơn trong học tập mà còn giúp các em tự tin hơn, có được cơ hội tự khẳng định mình và tự đánh giá nhau trong học tập. Việc tổ chức trò chơi trong các giờ học toán là vô cùng cần thiết. Song không nên quá lạm dụng phương pháp này, ở mỗi giờ học ta chỉ nên tổ chức cho các em chơi từ 1 đến 2 trò chơi. Nếu chơi trò chơi để củng cố bài có thể thực hiện từ 3 đến 5 phút. Ngoài ra có thể hướng dẫn học sinh làm bài tập thông qua các trò chơi có thể thực hiện từ 5 đến 7 phút. Do vậy người giáo viên cần có kỹ năng tổ chức, hướng dẫn các em thực hiện các trò chơi thật hợp lý và đồng bộ, phát huy được tối đa vai trò của học sinh mà không lãng phí thời gian. Khi tổ chức trò chơi học tập nói chung và môn toán lớp 3 nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, vào điều kiện cơ sở vật chất của trường, thời gian trong từng tiết học mà lựa chọn hoặc thiết kế các trò chơi cho phù hợp. Song để tổ chức được trò chơi toán học có hiệu quả đòi hỏi mỗi người thầy phải có kế hoạch, chuẩn bị thật chu đáo cho mỗi trò chơi. Giáo viên cần phải có sự sáng tạo, sưu tầm các vật liệu đơn giản để làm đồ dùng trong trò chơi. Trò chơi phải được tổ chức cho nhiều học sinh tham gia nhất là những học sinh còn rụt rè thiếu tự tin. Thông qua việc được tham gia chơi, các em có nhiều cơ hội giao lưu, trao đổi, nhận xét và thể hiện những suy nghĩ của bản thân mình với các bạn. Từ đó các em sẽ cảm thấy tự tin, cởi mở hơn trong học tập. Tổ chức trò chơi trong giờ học Toán ở Tiểu học nói chung và giờ học Toán lớp 3 nói riêng là rất cần thiết. Sử dụng trò chơi học tập không chỉ giúp học sinh hiểu và củng cố được nội dung kiến thức toán một cách nhẹ nhàng mà còn giúp học sinh phát triển năng lực tư duy, phát triển trí tưởng tượng, khả năng diễn đạt mạch lạc. Nhất là trò chơi sẽ tạo hứng thú học tập, tạo niềm vui, lòng say mê học tập cho học sinh. Từ đó rèn luyện đức tính chăm chỉ, tự tin, năng động sáng tạo cho các em. 20
9. Tổ chức một số trò chơi toán học lớp 3 nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh . TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Sách Toán lớp 3. 2. Sách Giáo viên Toán lớp 3 3. Sách hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng các môn học ở Tiểu học. 4. Sách Trò chơi toán học nói chung. 22