Sáng kiến kinh nghiệm Đổi mới phương pháp dạy học Tự nhiên và Xã hội Lớp 2

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Đổi mới phương pháp dạy học Tự nhiên và Xã hội Lớp 2

1. Đổi mới phương pháp dạy học Tự nhiên và Xã hội lớp 2 Phần II: nội dung I/ Nội dung chương trình môn Tự nhiên và Xã hội. Lớp 2: Tiếp nối chương trình môn Tự nhiên và Xã hội lớp 1, môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2 cũng được xây dựng theo hướng tích hợp nội dung kiến thức của môn giáo dục sức khoẻ. Chương trình môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2 gồm 35 bài tương ứng với 35 tiết, trong đó có 31 bài học mới và 4 tiết ôn tập, được phân phối theo 3 chủ đề: Con người và sức khoẻ; Tự nhiên ; Xã hội . * Chủ đề: Con người và sức khoẻ (10 bài) + Cơ quan vận động (cơ xương và khớp xương; một số cử động vận động; phòng chống cong vẹo cột sống; tập thể dục và vận động thường xuyên để cơ và xương phát triển) + Cơ quan tiêu hoá (nhận biết trên sơ đồ, vai trò của từng cơ quan trong hệ tiêu hoá; ăn sạch, uống sạch, phòng nhiễm giun). * Chủ đề xã hội (13 bài) + Gia đình: Công việc của các thành viên trong gia đình; cách bảo quản và sử dụng một số đồ dùng trong nhà; giữ sạch môi trường xung quanh nhà ở và khu vệ sinh, chuồng gia súc ; an toàn khi ở nhà ; phòng tránh ngộ độc. + Trường học: Các thành viên trong nhà trường và công việc của họ; cơ sở vật chất của nhà trường; giữ vệ sinh trường học, an toàn khi ở trường, + Huyện hoặc Quận nơi đang sống: cảnh quan tự nhiên, nghề chính của nhân dân, các đường giao thông, các phương tiện giao thông; một số biển báo giao thông; an toàn giao thông (quy tắc đi những phương tiện giao thông công cộng). * Chủ đề tự nhiên (12 bài) + Thực vật và động vật: Một số loài cây và một số loài vật sống trên cạn và sống dưới nước . + Bầu trời ban ngày và ban đêm: Mặt trời ; cách tìm phương hướng bằng Mặt trời; Mặt trăng và các vì sao. 5/16
2. Đổi mới phương pháp dạy học Tự nhiên và Xã hội lớp 2 - Với học sinh lớp 2 giáo viên chỉ nên đề xuất những vấn đề đơn giản phù hợp với nhận thức của các em vì tư duy của các em còn mang tính khái quát.Cũng với cách tổ chức như vậy nhưng giáo viên đưa ra những tình huống của nội dung học tập gắn liền với thực tế cuộc sống để học sinh tham gia giải quyết bằng cách diễn đạt không cần kịch bản. Đó chính là cách giáo viên sử dụng phương pháp nghiên cứu tình huống và đóng vai. - Để phát huy được ưu thế của phương pháp này người giáo viên cần thực hiện theo các bước sau: + Lựa chọn tình huống. + Chọn người tham gia. + Chuẩn bị diễn xuất. + Đánh giá kết quả. Đây là nhóm phương pháp đặc trưng, sử dụng chính trong chủ đề “Xã hội”. Nó tập cho học sinh, kĩ năng nghiên cứu giải quyết vấn đề về kiến thức do bài học đặt ra. Ví dụ : Bài 13 : Giữ sạch môi trường xung quanh nhà ở . *Hoạt động 1: Giáo viên tổ chức cho học sinh quan sát các hình trong SGK/28 - 29, sau đó thảo luận theo nhóm nội dung các câu hỏi (sử dụng máy chiếu chiếu các slide câu hỏi và các tranh trong sgk) như sau: + Mọi người trong từng tranh đang làm gì để môi trường xung quanh nhà ở sạch sẽ? + Những tranh nào cho biết mọi người trong nhà đều tham gia làm vệ sinh xung quanh nhà ở? + Giữ vệ sinh môi trường xung quanh nhà ở có lợi gì? Sau khi nghe các nhóm trình bày ý kiến, nhóm khác bổ sung, giáo viên nêu rõ tác dụng của việc giữ sạch môi trường xung quanh nhà ở và kết luận. * Hoạt động 2: Giáo viên tổ chức cho học sinh đóng vai theo tình huống: “ Bạn Huy ở đầu ngõ rủ em chơi đá bóng trong khi em đang quét sân, em sẽ ứng xử như thế nào?” Giáo viên theo dõi diễn xuất của các em, hướng dẫn các học sinh còn lại nhận xét đánh giá cách ứng xử của các bạn . 7/16
3. Đổi mới phương pháp dạy học Tự nhiên và Xã hội lớp 2 Giáo viên tổ chức cho học sinh thực hành luyện tập, để củng cố và khắc sâu kiến thức về vệ sinh ăn uống và hoạt động của các cơ quan vận động tiêu hoá. - Học sinh làm phiếu bài tập với nội dung: Đánh dấu + vào trước câu trả lời đúng: Trước khi ăn phải rửa tay sạch sẽ. Không nên ăn nhiều rau trong bữa ăn. Tập thể dục buổi sáng là rất tốt đối với sức khoẻ. Nên ăn nhiều cá, thịt để cơ thể khoẻ mạnh và chóng lớn. Sau khi kiểm tra nội dung của phiếu học tập, giáo viên nên đặt câu hỏi để học sinh nêu rõ lí do vì sao lại trả lời như vậy. - Học sinh thực hiện một số các động tác vận động, để thấy được hoạt động của các cơ quan trong cơ thể. Nhóm 3: Phương pháp điều tra và phương pháp hỏi đáp Phương pháp điều tra giúp tổ chức và hướng dẫn học sinh tìm hiểu vấn đề, sau đó dựa trên thông tin thu nhập tiến hành phân tích so sánh, khái quát hoá để rút ra kết luận. Còn phương pháp hỏi đáp yêu cầu giáo viên tổ chức đối thoại với học sinh, nhằm dẫn dắt học sinh tự rút ra kết luận khoa học, hoặc vận dụng kiến thức vào thực tế. Phương pháp này được coi là công cụ tốt nhất đến việc lĩnh hội kiến thức của học sinh, giúp giáo viên đánh giá kết quả thu nhận kiến thức đó và nhờ vậy giáo viên điều chỉnh nội dung, phương pháp dạy cho phù hợp. Nhóm phương pháp này sử dụng chủ yếu trong chủ đề: “ Tự nhiên ”, nhằm kích thích học sinh tích cực nghiên cứu tìm hiểu kiến thức ở chủ đề này, học sinh có rất nhiều vốn sống, vốn hiểu biết để tham gia vào bài học. Những loài cây, con vật sống trên cạn, dưới nước. Mặt Trăng, Mặt Trời, các Vì Sao đều là những loài vật, sự vật trong thiên nhiên gần gũi với các em hàng ngày. Vì vậy giáo viên nên chú ý tổ chức các hình thức học tập như: ở ngoài thiên nhiên, hoạt động triển lãm, trưng bày các vật thật, tranh ảnh, để giờ học thêm sinh động, học sinh học tập hăng hái, tích cực, kiến thức của bài học sẽ được học sinh nhớ lâu và khắc sâu hơn. Ví dụ: Bài 26: Một số loài cây sống dưới nước. .( Có sử dụng công nghệ thông tin ) 9/16
4. Đổi mới phương pháp dạy học Tự nhiên và Xã hội lớp 2 - Trình tự quan sát. Ví dụ: Bài 26 : Một số loài cây sống dưới nước. Giáo viên tổ chức cho học sinh quan sát cây hoa súng , hoa sen , cây nong tằm ( chiếu trên máy chiếu) ; cây rau rút (vật thật) và SGK để thấy được nhóm cây sống trôi nổi trên mặt nước và nhóm cây có rễ bám sâu vào bùn ở đáy nước. Đồng thời học sinh nêu được ích lợi của nhóm cây ấy. Trên đây là các nhóm phương pháp sử dụng trong từng chủ đề học tập của môn Tự nhiên và Xã hội Lớp 2.Mặc dù mỗi chủ đề có những phương pháp đặc trưng riêng nhưng giáo viên cần phối hợp sử dụng linh hoạt các phương pháp khác nhau để nâng cao hiệu quả giờ dạy. Qua kinh nghiệm giảng dạy cho thấy trong một giờ học không bao giờ chỉ dùng một phương pháp dạy học mà thành công. Một bài giảng tốt là kết quả của việc phối hợp sử dụng nhiều phương pháp dạy học một cách linh hoạt, hợp lý thì giờ học mới đạt kết quả cao. III. Một số biện pháp thực hiện đổi mới phương pháp dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2. 1. Tổ chức tốt các hoạt động dạy – học. Mục tiêu đổi mới của môn học là nhằm tăng cường hoạt động học tập của cá nhân học sinh nên tổ chức dạy học theo hướng sáng tạo chính là trọng tâm của việc đổi mới. Vì vậy, để đưa học sinh trở thành chủ thể nhận thức, chủ động tích cực tiếp thu kiến thức mới. Giáo viên cần khéo léo tổ chức các hoạt động dẫn dắt học sinh chiếm lĩnh kiến thức mới theo hướng hoạt động tích cực hoá. Muốn vậy người giáo viên cần xác định đúng tầm quan trọng của môn học, ý nghĩa của môn học để đảm bảo các yêu cầu: - Dạy đủ số tiết, số bài quy định. - Dạy đủ thời gian , đi đúng quy trình đã thống nhất của một tiết dạy khi thiết kế bài học. - Dạy đúng theo hướng đổi mới các phương pháp tổ chức, các hoạt động học tập để học sinh tích cực tham gia xây dựng bài học. Đồng thời: Khi tổ chức dạy học, giáo viên cũng cần chú ý đến nghệ thuật thu hút học sinh, cần tạo ra những động cơ gần thúc đẩy các em học tập, như tuyên dương, khen ngợi, thưởng điểm .Kĩ thuật giao việc của giáo viên cũng cần phải 11/16
5. Đổi mới phương pháp dạy học Tự nhiên và Xã hội lớp 2 3. Sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy học Khi thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, việc sử dụng đồ dùng dạy học là cực kỳ quan trọng với tất cả các môn học. Đồ dùng dạy học quyết định sự thành công của một tiết dạy. Vì vậy, trước mỗi tiết dạy người giáo viên cần chuẩn bị đầy đủ các đồ dùng phục vụ cho tiết dạy của mình. Giáo viên phải có phương pháp sử dụng thích hợp đối với mỗi loại thiết bị dạy học . Giáo viên cần sử dụng thiết bị dạy học như một nguồn cung cấp kiến thức chứ không phải để minh hoạ cho bài học, làm đẹp cho giờ học. Ngày nay khi bùng nổ công nghệ thông tin thì việc đưa công nghệ thông tin vào giảng dạy là một thuận lợi lớn đối với mỗi tiết dạy. Vì vậy để làm được những tiết giáo án điện tử thành công người giáo viên cần tìm tòi, sáng tạo, sưu tầm tranh ảnh trong thực tế để đưa vào bài giảng những hình ảnh đẹp nhất. Khi sử dụng đồ dùng dạy học, giáo viên cần phải lưu ý một số điểm sau: - Lựa chọn đồ dùng dạy học phù hợp với nội dung bài học. - Cần nghiên cứu, sử dụng thành thạo các loại đồ dùng. - Lựa chọn đúng thời điểm phù hợp để đưa ra đồ dùng. - Cần huy động tối đa những đồ dùng học tập học sinh có thể chuẩn bị được để phục vụ cho các hoạt động tập thể, tranh ảnh, vật thật. Đối với học sinh cần phải chuẩn bị đầy đủ các đồ dùng học tập đã được giáo viên giao ,tham gia xây dựng bài học một cách hiệu quả. Ví dụ: Bài 24 :Cây sống ở đâu? - Học sinh phải chuẩn bị sưu tầm tranh ảnh, cây lá thật quanh các em để phục vụ cho bài học. Ví dụ: Bài 25: Một số loài cây sống trên cạn - Giáo viên cần chuẩn bị các loài cây có xung quanh như: Cây ngô, cành thông, cây đu đủ, cây sả, cây lạc Ví dụ: Bài 28: Một số loài vật sống trên cạn.( Có sử dụng công nghệ thông tin ) Việc đưa tranh ảnh với các con vật có trong bài. Giáo viên đã sưu tầm thêm tranh ảnh con vật khác gần gũi với các em, để giới thiệu thêm cho các em rõ hơn về loài vật sống trên cạn, nhưng ở xứ nóng, xứ lạnh. Loài vật sống hoang dã , hoặc vật nuôi. Để các em tìm hiểu thêm về ích lợi của các con vật đó. 13/16
6. Đổi mới phương pháp dạy học Tự nhiên và Xã hội lớp 2 vậy, tăng cường bồi dưỡng vốn kiến thức thực tế cho giáo viên, học sinh là việc làm quan trọng đóng góp vào thành công trong công việc đổi mới phương pháp dạy học môn Tự nhiên và Xã hội không chỉ ở lớp 2 mà đối với tất cả các lớp tiểu học. * Đối với giáo viên: Thực tế cuộc sống rất phong phú đòi hỏi mỗi người cần phải không ngừng học và bồi dưỡng vốn hiểu biết. Hành trang kiến thức của người giáo viên cần được cập nhật và hoàn thiện cùng với sự phát triển của xã hội. Chúng ta không chỉ học ở sách báo, tạp chí, mà còn học ở đồng nghiệp, học ở mọi người xung quanh , trên internet * Đối với học sinh: Cần tạo cho học sinh thói quen quan sát thế giới xung quanh. Các em đã được quan sát, tham quan nghề truyền thống của địa phương: nghề trồng hoa. Tóm lại, để tăng cường hoạt động của học sinh, thực hiên tốt phương pháp dạy học và năng cao chất lượng dạy học môn Tự nhiên và Xã hội cần phải có sự kết hợp các biện pháp nêu trên. Người giáo viên cần có sự gắn kết, sâu chuỗi nhịp nhàng giữa các hoạt động của thầy và hoạt động của trò, định hướng cho học sinh con đường tự lĩnh hội, tự phát hiện ra kiến thức. Tất cả các biện pháp nêu trên, nhằm đạt tới mục đích cuối cùng là sau khi học xong mỗi tiết Tự nhiên và Xã hội nói riêng và hoàn thành chương trình Tự nhiên và Xã hội bậc Tiểu học nói chung, học sinh tích lũy được vốn hiểu biết về tự nhiên và xã hội, về cấu tạo của các cơ quan trong cơ thể của con người, ý thức được trách nhiệm của mình với bản thân, gia đình và mọi người xung quanh, yêu thiên nhiên đất nước và bảo vệ môi trường sống. 15/16
7. Đổi mới phương pháp dạy học Tự nhiên và Xã hội lớp 2 Nhận xét của hội đồng xét duyệt sáng kiến kinh nghiệm 17/16