Báo cáo tóm tắt Một số biện pháp bồi dưỡng học sinh năng khiếu môn Toán Lớp 4 trường phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Pa Cheo - Phan Quang Thành

Nội dung text: Báo cáo tóm tắt Một số biện pháp bồi dưỡng học sinh năng khiếu môn Toán Lớp 4 trường phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Pa Cheo - Phan Quang Thành

1. CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc BÁO CÁO TÓM TẮT BIỆN PHÁP NÂNG CAO CÔNG TÁC GIẢNG DẠY “Một số biện pháp bồi dưỡng học sinh năng khiếu môn Toán lớp 4 trường PTDTBT tiểu học Pa Cheo” Họ và tên tác giả: PHAN QUANG THÀNH Trường : PTDTBT TH Pa Cheo I, Tình hình thực tiễn Trong những năm gần đây việc bồi dưỡng nâng cao chất lượng học sinh mũi nhọn đang được các nhà trường rất quan tâm. Trường PTDTBT tiểu học Pa Cheo cũng rất chú trọng việc bồi dưỡng học sinh mũi nhọn song kết quả chưa cao. Qua khảo sát chất lượng đầu năm của lớp do tôi chủ nhiệm cho thấy chất lượng học sinh mũi nhọn về môn Toán là rất thấp. Làm thế nào để nâng cao chất lượng mũi nhọn về môn Toán là điều tôi luôn trăn trở. Ở bậc tiểu học, học sinh lớp 4 khá phát triển về tư duy. Các em thích tìm tòi khám phá những điều mới lạ. Các bài toán khó luôn làm các em hứng thú. Tuy nhiên để có học sinh phát triển tốt về môn toán còn phải dựa vào nhiều yếu tố như tố chất của các em, sự quan tâm của gia đình, việc bồi dưỡng của giáo viên Chính vì thế việc trang bị kiến thức cần thiết cho các em là điều quan trong nhất. 1.1 Thuận lợi Trường PTDTBT tiểu học Pa Cheo được một số phụ huynh đã quan tâm đến con cái, biết liên hệ trao đổi nhờ thầy cô giáo quan tâm đến con em mình khi con ở bán trú tại trường. . HS đến trường có đầy đủ sách vở và đồ dùng học tập. Đa số học sinh đi học đều đúng giờ. Trường có đội ngũ giáo viên luôn tâm huyết với nghề. Giáo viên luôn có tinh thần tự học nâng cao trình độ đáp ứng với nhu cầu dạy học trong giai đoạn hiện nay. 1.2. Khó khăn Bên cạnh những thuận lợi vẫn còn rất nhiều khó khăn vì Pa Cheo là một xã thuộc vùng sâu vùng xa đặc biệt khó khăn của huyện Bát Xát, 100 % các em là người dân tộc Mông. Tỉ lệ hộ nghèo và cận nghèo cao; đa số gia đình học sinh đều có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, hầu hết bố mẹ các em đi làm ăn xa các em phải ở với ông bà, cô bác nên thiếu sự phối hợp giáo dục từ phụ huynh học sinh, nhiều phụ huynh chưa quan tâm đến con em, còn phó mặc cho thầy cô giáo. Bản thân các em đã phải giúp bố mẹ nhiều việc trong gia đình khi bố mẹ đi làm nên thời gian ôn luyện thêm ở nhà rất hạn chế. 1
2. Từ những lý do như trên tôi xin đề ra một số giải pháp bồi dưỡng học sinh năng khiếu môn Toán lớp 4 trường PTDTBT tiểu học Pa Cheo như sau: 2. Nội dung biện pháp 2.1 Mục đích của biện pháp - Giáo dục học sinh, giúp các em biết bày tỏ ý kiến của bản thân theo hình thức nói, viết hoặc sử dụng ngôn ngữ cơ thể một cách phù hợp với hoàn cảnh và văn hóa, đồng thời biết lắng nghe, tôn trọng ý kiến người khác ngay cả khi bất đồng quan điểm. Bày tỏ ý kiến bao gồm bày tỏ về suy nghĩ, ý tưởng, nhu cầu, mong muốn và cảm xúc, đồng thời giáo dục cho các em biết đánh giá tình huống giao tiếp và giải quyết vấn đề toán học, ngôn ngữ một cách phù hợp, hiệu quả; cởi mở bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc nhưng không làm hại hay gây tổn thương cho người khác, giúp các em có mối quan hệ tích cực với người khác, bao gồm biết gìn giữ mối quan hệ tích cực với các thành viên trong trong lớp, khác lớp, nơi sinh sống là nguồn hỗ trợ quan trọng cho các em. 2.2. Những điểm khác biệt, tính mới của biện pháp + Giải pháp được tạo ra từ những kinh nghiệm của bản thân sau khi thực hiện giảng dạy, bồi dưỡng, trao đổi chia sẻ chuyên môn nghiệp vụ với giáo viên tại trường trường PTDTBT tiểu học Pa Cheo và các trường bạn trên địa bàn huyện Bát Xát. + Những giải pháp giúp học sinh có hứng thú, say mê, tìm tòi, khám phá không gây áp lực cho học sinh. Giúp học sinh phát triển tư duy, óc sáng tạo, có hứng thú giải toán bằng nhiều cách hay sáng tạo. + Học sinh được hướng dẫn cách kết hợp với việc học các môn học khác để phát triển toàn diện. 2.3. Mô tả chi tiết nội dung của biện pháp * Giải pháp thứ nhất: Xây dựng môi trường học tập thân thiện Sự thân thiện của giáo viên là điều kiện cần thiết để những biện pháp đạt hiệu quả. Giáo viên phải luôn là người cởi mở, gần gũi, cảm giác an toàn để học sinh có thể bày tỏ những khó khăn trong học tập, trong cuộc sống của bản thân mình. Giáo viên luôn tạo bầu không khí lớp học thoải mái, nhẹ nhàng không gây áp lực cho các em. Bên cạnh đó giáo viên phải là người đem lại cho các em những phản hồi tích cực. Khen ngợi động viên kịp thời khi học sinh có tiến bộ, đặc biệt tuyên dương khi học sinh có cách giải hay sáng tạo. - Giải pháp 2: Phân loại các đối tượng học sinh Ngay đầu năm học cần xem xét phân loại đối tượng học sinh, phát hiện những học sinh có khả năng về môn Toán nhưng vì lí do nào đó mà chưa có cơ hội phát triển. Một số biểu hiện như thích học toán, tự tin khi làm bài, khả năng tiếp thu nhanh, mạnh dạn Trong quá trình giảng dạy trên lớp giáo viên quan tâm phát hiện khả năng đặc biệt của các em khi làm bài, phát hiện những kiến thức cần được nâng cao hơn để đáp ứng khả năng của các em. 2
3. Thông qua quá trình học kiến thức mới và thực hành giáo viên cần tập cho học sinh thói quen tự phát hiện vấn đề và tự tìm cách giải quyết vấn đề đó. - Giải pháp 3: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng học sinh và tạo tiền đề xuất phát Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng học sinh năng khiếu thật chi tiết cụ thể phù hợp với đối tượng, ngay sau khi khảo sát phân loại đối tượng học sinh. Kế hoạch có hệ thống kiến thức theo từng dạng toán điển hình như: số và chữ số, các yếu tố hình học, đại lượng, giải toán lời văn, ngoài ra việc học tập có kết quả trong một tiết học thường đòi hỏi những tiền đề nhất định về kiến thức kĩ năng sẵn có của học sinh. Để có tiền đề xuất phát bản thân GV phải nắm vững nội dung và khối lượng kiến thức, kĩ năng cần có. GV cần phải biết kĩ năng cần cung cấp cho học sinh là kĩ năng nào. Muốn có bài tập nâng cao thì trước hết phải có kĩ năng kiến thức cơ bản. - Giải pháp 4: Luyện tập vừa sức, ôn luyện thường xuyên Học sinh phải được học nâng cao dần từ kiến thức cơ bản. Không thể có học sinh nào kiến thức cơ bản không chắc mà thực hiện được bài tập nâng cao. Chính vì vậy giáo viên cần cung cấp kiến thức cơ bản thật chắc sau đó nâng cao dần theo các mức độ khó hơn để học sinh thực hiện theo sức học, cách nhận thức của mình. Mỗi dạng bài cần được ôn luyện thường xuyên. Giải pháp 5: Tạo phương pháp học, rèn luyên tính kiên trì nhẫn lại Học sinh cần có phương pháp học hợp lí thì mới có hiệu quả. Chính vì vậy GV cần phải hướng học sinh có một phương pháp học đúng cách và sự đầu tư đúng hướng. Trong mỗi tiết học giáo viên liên hệ nhiều kiến thức vào thực tế để học sinh thấy được tầm quan trọng của môn học trong thực tiễn. Từ đây, các em sẽ ham thích và say mê khám phá tìm tòi trong việc chiễm lĩnh tri thức. Tổ chức trò chơi có lồng ghép việc giáo dục học sinh về ý thức học tập tốt, vươn lên trong học tập. Tổ chức câu lạc bộ “Em yêu môn Toán” tạo sân chơi kiến thức cho các em vừa học vừa chơi thông qua các câu đố, giải toán trên Intơnet. Ngoài ra cần kết hợp với phụ huynh phân tích để phụ huynh hiều cần quan tâm đúng mực và dành cho con thời gian học ở nhà, tham khảo các bài tập nâng cao để học sinh tìm tòi khám phá. Đặc biệt tạo cho học sinh cảm thấy học toán thoải mái không áp lực. Bên cạnh đó giáo viên cần hiểu tâm lí của học sinh, điều kiện, hoàn cảnh gia đình của từng em có hướng điều chỉnh thời gian học tập, phương pháp học tập sao cho phù hợp. Khi gặp bất kì bài toán nào khó cần tập cho học sinh thói quen kiên trì, phân tích tìm hiểu đưa về dạng bài cơ bản quen thuộc. - Giải pháp 6: Giáo dục lòng say mê, yêu thích môn học Bất kì việc gì phải có lòng say mê yêu thích thì mới có kết quả cao được. Giáo viên phải giáo dục ý thức học tập của học sinh tạo cho học sinh hứng thú trong học tập, từ đó học sinh sẽ có động lực để vươn lên. Chính vì vậy giáo viên luôn chuẩn bị cách đặt vấn đề vào bài tạo tâm thế, động lực phát triển tư duy thông qua thu nhận, tổng hợp, mở rộng, vận dụng hiệu quả kiến thức khơi dậy năng lực trí tuệ của học sinh, phát huy tính tính cực, độc lập, tự giác. Tôn trọng khích lệ sự sáng tạo của học sinh. 3
4. Giáo viên cần luôn trau dồi, nghiên cứu nâng cao trình độ, lựa chọn phương pháp dạy học dễ hiểu dễ nhớ nhất để hướng dẫn. Không dựa vào các bài nâng cao có trong tài liệu tham khảo. Trong các giờ ôn luyện cần tổng hợp các dạng bài, phương pháp giải một cách hệ thống. Tuy nhiên tùy mức độ nhận thức của học sinh mà lựa chọn mức độ bài khó và từng dạng bài tập nhiều hay ít. Luôn tạo tình huống có vấn đề để học sinh tích cực chủ động tự giác tìm cách giải bài toán. Khi chữa bài giáo viên cần giải chi tiết (không giải tắt) để giúp học sinh hiểu sâu sắc bài toán; đặc biệt là những bài toán khó, những bài hs giải sai cần chấn chỉnh cách trình bày một cách kịp thời. Giáo viên cần hướng hs giải bằng nhiều cách, tìm ra cách giải tối ưu, cách giải hay ứng dụng tốt. Dự kiến khó khăn sai lầm của học sinh, cách khắc phục. Xem xét mối quan hệ giữa các bài toán khác nhau để hệ thống hóa phương pháp. Bồi dưỡng Toán không tách rời dạy các môn học khác như TV, Âm nhạc, Mĩ Thuật nhằm phát triển toàn diện cho HS và kiến thức của các môn học này bổ trợ rất nhiều trong quá trình Toán. Ví dụ Môn TV giúp các em phát triển vốn ngôn ngữ, Môn Mĩ thuật phát triển trí tưởng tượng về không gian 3. Khả năng áp dụng của biện pháp - Biện pháp được áp dụng cho giáo viên dạy môn toán và chủ nhiệm khối lớp 4 trường Trường PTDTBT tiểu học Pa Cheo và các trường trong cụm chuyên môn trên địa bàn có đặc điểm tình hình chung đa số học sinh là người dân tộc thiểu số. 4. Hiệu quả đạt được * Bảng so sánh kết quả trước và sau khi thực hiện biện pháp Kết quả khảo sát đánh giá đầu năm Lớp TSHS Tiếng Việt Toán T Đ CCG T Đ CCG 4C 4 21 4 4 21 4 29 % 13,8 72,4 13,8 13,8 72,4 13,8 Kết quả khảo sát đánh giá đến hết học kì I Lớp TSHS Tiếng Việt Toán T Đ CCG T Đ CCG 4C 7 20 2 7 20 2 29 % 24,1 69,0 6,9 24,1 69,0 6,9 - Học sinh đã có kiến thức cơ bản, tuy nhiên hiệu quả chưa cao. Do các em chỉ thực hành được trên dạng bài có trong tài liệu sách giáo khoa hoặc mẫu do giáo viên đưa ra mà chưa biết cách giải các dạng kiến thức nâng cao từ kiến thức cơ bản trong khi thực hành. - Một số học sinh còn ngại khi thực hiện các bài nâng cao do các em còn nhút nhát, chưa tự tin vào cách giải của mình. 4
5. + Sau khi áp dụng: - Học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản. Tỷ lệ học sinh HTT tăng đáng kể các em mạnh dạn, tự tin, hứng thú khi vận dụng vào thực tiễn, có cách giải hay sáng tạo. Từ đó kiến thức của các em được nâng cao, mở rộng hơn. Tư duy của các em được phát triển hơn. Đồng thời rèn được tính kiên trì, nhẫn lại cho học sinh mỗi khi gặp bài toán khó. Bằng cách thường xuyên chia sẻ, đánh giá, hỗ trợ học sinh giúp giáo viên nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Kết quả của học sinh là động lực giúp giáo viên thêm tâm huyết, say mê với nghề nghiệp. 5. Kết luận Trên đây tôi xin phép được chia sẻ về “Một số biện pháp bồi dưỡng học sinh năng khiếu môn Toán lớp 4” . Chắc chắn rằng vẫn còn rất nhiều thiếu sót, rất kính mong BGH các bạn bè, đồng nghiệp đóng góp ý kiến để tôi thực hiện có hiệu quả hơn các biện pháp của mình trong công tác giảng dạy. HIỆU TRƯỞNG Pa Cheo, ngày 15 tháng 1 năm 2024 ( ký tên, đóng dấu) Người báo cáo Phan Quang Thành 5